|
Jak rodziła sobie władza miasta Grabowca w okresie klęsk żywiołowych i wojen? Zobacz w opracowaniu na przykładzie roku 1652.
24 kwietnia 1744 roku burmistrzowie miasta Grabowca JKM Paweł Chorągiewka i Daniel Kodeniec, rajcowie Eustachy Morhunowicz, Teodor Boniecki oraz ławnicy miasta Grabowca Jan Otrocki, Grzegorz Bedlicki zawarli umowę z Litmanem Herszowiczem, Irszem Irszowiczem, Moszkiem Zariatowiczem, Irszem Dawidowiczem. Miasto Grabowiec posiadało pusty plac, na którym stał ratusz, z którego miasto miało procent. Ratusz spłonął i aby miasto nie miało szkody postanowiono wydzielić plac w tym miejscu, o wymiarach „pół trzecią” sążnia na półtora sążnia, na wybudowanie kramów („kramnic”). Wymienieni Żydzi byli zwolnieniu z czynszu w 1744 roku ale od 1745 roku mieli płacić po 7 zł w dniu święta św. Jana. W przypadku braku wpłaty miasto mogło przydzielić dany kram („kramnicę”) innej sobie
W 1956 roku ukazał się w Życiu Warszawy "szokujący" artykuł opisujący Grabowiec. Fragment: "Tak zwany pierwszy rzut oka nie wypada dla Grabowca zbyt pochlebnie. Zabudowany chaotycznie wzdłuż plątawiska niebrukowanych, błotnistych uliczek, ze stadami gęsi spacerujących po „zabradziażonym” wszelkimi budami placu, który nie wiadomo dlaczego nazywa się rynkiem z domami o strzechach skołtunionych i przekrzywionych na bakier, o ścianach wygiętych jak boki arki Noego przypomina żywcem wsie i miasteczka z opowiadań Gogola lub Sałtykowa-Szczedryna." Całość patrz, "Grabowiec na przestrzeni dziejów".
24 lipca 1925 roku odbyła się w majątku Skomorochy Wielkie uroczystość 50-lecia ślubów małżeńskich Wacława Michała i Stanisławy z Glasserów małżonków Skomorowskich (więcej patrz hasło, w GSB: Skomorowski Wacław Michał).
W 1899 roku pojawił się pomysł zbudowania ludowej herbaciarni w Grabowcu. Wiadomo, że funkcjonowała co najmniej w latach 1903-1904. W 1903 roku sklepowym w tej herbaciarni był Jan Czubara. Doytychczas nie wiadomo, gdzie mieściła się ta herbaciarnia.
W 1768 roku nowi mieszkańcy przyjmowali prawa magdeburskie i składali przysięgę w urzędzie „aby być sprawiedliwym całemu miastu i pospólstwu miasta Grabowca”.
Współcześnie spotyka się z dowolnością nazywania różnych miejsc w gminie Grabowiec. Nie ominęło to krynicy pod Grabowiec-Górą. Krynica ta w 1771 roku była określana w dokumentach urzędowych miasta Grabowca, jako "Krynica Biała".
W 1791 roku mieszczanie grabowieccy określali mieszkańców np. z Czechówki, jako zagranicznymi.
Już przed 1787 rokiem przy gościńcu zamkowym na gruntach miejskich, tj. wypuście pod Górą funkcjonowała prywatna winnica z izbą, chlewikiem od Krynicy i wolnym dojazdem do niej.
31 grudnia 2017 roku minęło 148 lat od utraty przez Grabowiec statusu miasta, tj. przemianowania miasta Grabowca na osadę Grabowiec.
7 września 1949 roku starosta zamojski K. Głębski wydał orzeczenie w sprawie „przejęcia na własność Skarbu Państwa mienia pozostałego po osobach przesiedlonych do Z.S.R.R., położonego we wsi Cieszyn, gminy Skierbieszów, pow. zamojskiego”. W orzeczeniu stwierdzono, że w 1945 roku przejęto na własność państwa 694, 475 ha gruntów rolnych, wód i lasów oraz zabudowania a taże inwentarz żywy i martwy. Obszar ten został włączony do obszaru scalenia gruntów w Cieszynie i w wyniku tej komasacji wydzielono 629,5294 ha gruntów na skarb państwa. W orzeczeniu wymienieni zostali przedstawiciele 107 rodzin, którym odebrano mienie (wykaz osób planuje się zamieścić w „Grabowieckim Słowniku Biograficznym”)
W 1927 roku, według artykułu zamieszczonego w Gazecie Świątecznej, mieszkańcy gminy Grabowiec życzyli by sobie, żeby wójt z urzędem gminy i radą gminną zajęli się porządkiem w miasteczku Grabowcu i uporządkowaniem dróg w gminie. „...toż na drodze do Grabowca można kark skręcić, takie tam wyrwy i doły! W miasteczku zaś błoto tak okropne, że ludzie więzną w niem z wozami. Przecież gmina zbiera od wielu lat targowe, a nawet bajory nie pozasypywane. Czy gmina ma wyrównywać niedobory dochodem z targów? Tak być nie powinno. Przecież ludzie okoliczni warci są tego, żeby mieli jaki-taki postój za te pieniądze, co je na targach składają gminie. Niechże gmina Grabowiec o tem pomyśli!
W 1921 roku w gminie Grabowiec była wieś o nazwie "Łanowe Sołtysy", w której było 85 mieszkańców i 11 budynków mieszkalnych.
W 1904 roku w Grabowcu był posterunek ziemskiej straży dla dwóch gmin: Grabowca i Miączyna.
Henryk Weychert, dziedzic dóbr Szystowice, tak m.in opisywał życie w jego dobrach na początku XX wieku: We wsi Szystowice, w pow. Hrubieszowskim, mężczyźni nosili dawniej włosy do ramion, dziś strzygą je krótko; brody noszą tylko żebracy. Więcej w: "Grabowiec na przestrzeni dziejów".
W 1874 roku o Grabowczyku pisani: „Chronicznym złem w tej okolicy jest brak robotnika i czeladzi dworskiej”
W 1872 roku został wybudowany w Szystowicach dwór, który rozbudowano na początku XX wieku. Dwór jest murowany, parterowy z portykiem i czworoboczną wieżą, o wystroju eklektycznym.
W Grabowcu (i nie tylko) "szalała" epidemia cholery. Jedno centrum epidemii przypadało na lata 1854-1855.
Burmistrz miasta Grabowca, Józef Sebowicz, z urzędu donosi naczelnikowi powiatu hrubieszowskiego (a ten następnie do gubernatora cywilnego lubelskiego), że 26 czerwca 1863 roku, o godzinie czwartej rano, wpadł do miasta Grabowca – ze strony Bereścia – konny oddział powstańców w liczbie kilku, mających dobre konie i uzbrojenie (pałasze, rewolwery, karabinki). Powstańcy szukali burmistrza, którego następnie zapytali o drogę do Żukowa. Natomiast wójt gminy Grabowiec, doniósł naczelnikowi, że tego samego dnia przez całą gminę Grabowiec przeszedł oddział powstańców, który skierował się w stronę wsi Tuczępy.
W 1855 roku Jan Tadeusz Lubomirski uważał, że są dwie wsie Skomroch, jedna w powiecie sokalskim a druga w grabowieckim. Skąd pochodziło bardzo wielu skomrochów, bardów słowiańskich.
W powiecie hrubieszowskim, w 1852 roku, w kategorii lasów miejskich jako jedyne były urządzone lasy miasta Grabowca, które miały powierzchnię 681 morgów.
W 1845 roku ogłoszono przetarg na remont ujeżdżalni wojskowej w mieście Grabowcu.
22 lipca 1816 roku Stanisław Antoni Batowski zobowiązał się, w akcie notarialnym sporządzonym u notariusza Ludwika Popławskiego w Hrubieszowie, do wybudowania cerkwi murowanej w Świdnikach
W 1811 roku w domu dworskim w Grabowcu, zwanym Ratuszem mieszkali Żydzi (m.in. szynkarz Jonasz Fisz z rodziną)
Jak dawniej przysięgano?
17 października 1809 roku na rozkaz „Wielmożnego Dziedzica Dobrodzieja” odbyła się przysięga nowych burmistrzów (już od kilku miesięcy wybranych). Rota przysięgi: „My Józef Nowicki, Jakub Wysocki Przysięgamy Panu Bogu Wszechmogącemu w Trójcy Świętej Jedynemu i Nayiasnieyszemu Napoleonowi wielkiemu Cesarzowi Naszemu Jako y całemu Pospolstwu Miasta tegoz Grabowca – Jako My wiernie wszystkie tak to potaiemne jak i widoczne potrzeby rzetelnie na zadne przekupienie, w każdych zachodzących potrzebach i Interesach utrzymywac nie zwazaiąc na Brata, Ojca, Krewnego, Dobrodzieja i Nieprzyiaciela, w zachodzących potrzebach i Interesach utrzymowac – w zachodzącym uszkodeniu bronic i cotylko będzie potrzeba całość tegoz Miasta Grabowca doskutku przyprowadzac obowiązujemy się y przyrzekamy tak nam Boze dopomóż y niewinna Męka iego”.
15 czerwca 1807 roku wybrano nowych ławników, którzy następnie złożyli przysięgę stając się w ten sposób ławnikami przysięgłymi. „My niżej wyrażeni od Pospulstwa Miasta Grabowca jako; y Gury Grabowieckiey będąc obrani za ławników Jędrzej Orzechowski, Piotr Duda, Prokop Czausz, Grzegorz Giera, Gabriel Wilczyński, Paweł Buczkowski przysięgamy Panu Bogu Wszechmogącemu w Trójcy Świętej Jedynemu y Nayiaśnieyszemu Monarsze Naszemu Franciszkowi IIu Jako y Całemu Pospulstwu Miasta Grabowca y Góry Grabowieckiey, Jako wiernie, wszystkie, tak to potajemnie, jak y widoczne …(wyraz nieczytelny) … y potrzeby, na żadne przekupienie w każdych zachodzących potrzebach y w każdych rozkaz od zwierzchności Naszej Miejscowey posłuszemi bydź przyrzekamy y obowiązujemy się Tak Nam Boże dopomóż y niewinna Męka Jego”.
Henrykówka nazywała się wcześniej Majdanem Dańczypolskim
Byt w XVIII-wiecznym Grabowcu, mieście będącym siedzibą starostwa grodowego, był żywotem w małej osadzie rolniczej. Grabowiec nie posiadał rozwiniętego rzemiosła jak i handlu. W związku z powyższym okoliczna szlachta, która przyjeżdżała do Grabowca, w celu załatwienia spraw, to co najwyżej mogła zwiększyć spożycie trunków. (Ćwik Władysław w "Miasta królewskie Lubelszczyzny")
Wyczytane z akt metrykalnych: "Na Dworze Grabowieckim zwanym Siedlisko"
W 1786 roku rajcy miasta Grabowca uchwalili powołanie stróża nocnego na okres całego roku, tak aby ochronić mieszczan od nocnej straty.
| 
